26 Aralık 2015 günü 2 uçakla 90 aileden ibaret 329 Ahıska Türkü’nün Ukrayna'dan Türkiye'ye getirilerek Erzincan'ın Üzümlü ve Bitlis'in Ahlat İlçelerine yerleştirilmesi, bu konuda hassasiyetleri bulunan bütün Türk Milliyetçileri ve Türk Ulusalcıları gibi beni de heyecanlandırmış bulunmaktadır. Erzincan Havalimanında Ahıskalıların karşılanması töreninde Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan'ın yapmış olduğu konuşmada geçen şu sözler doğrudur ve gerçekten de bir trajedinin dramatiktir dile gelişidir:"Ahıskalı soydaşlarımızla 1800'lü yıllardan itibaren aramıza sınırlar girdi. Ama gönüllerimizin arasına hiçbir mesafe girmedi. Ahıska, Gürcistan’da aslında yakın bir bölge. Büyük acılar yaşadılar. 1944 yılında 2. Dünya savaşının yaşandığı trajedide Ahıskalı kardeşlerimiz, soydaşlarımız trenlerle bir bilinmeze doğru gittiler. 120 bin kişi trenlere dolduruldu. Nereye gittikleri belli değildi. Kuru bir yaprak gibi dünyanın dört bir yanına savruldular. Evet bugün dünyanın 9 ülkesinde yaşıyorlar. İkinci büyük trajedi 1989 yılında yaşandı. Yine acıyı çekenler Ahıskalı kardeşlerimiz oldu. Yine sürgün edildiler. Yine cefa çektiler. Evet Türkiye yarım asır çerisinde iki defa yerlerinden edilen kardeşlerine sahip çıktı, sahip çıkacak. 1992 yılında başka hiçbir topluluk için yapılmayanı yaptı. Ahıska Türklerinin Türkiye’ye kabulü ve iskanına dair kanun kabul edildi. Türkiye Cumhuriyeti bütün kurumları ve hükümetleriyle Ahıska Türklerine sahip çıkmıştır."(1).
Hükümete Teşekkürler
Şahsen birçok yazımda, önce Rusların, arkasından da Özbeklerin zulmüne maruz kalan ve yarım asırda iki kere sürgüne tabi tutularak adeta vatansız (haymatlos) durumuna düşürülen ve anavatanları olan bugünkü Gürcistan'ın Türkiye sınırı boyunca uzanan bölgelerine bir daha dönme imkanı bulamayan Ahıska (Mesket) Türklerinin, Türkiye'ye getirilerek Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'daki devlet arazilerine yerleştirilmesini ve bu insanların, ayrılıkçı Kürt hareketlerine karşı bir tampon oluşturabileceklerini, ayrıca yerleştirildikleri bölgelerde devlet hakimiyetinin sağlanmasına yardımcı olabileceklerini savundum durdum kendi çapımda. Çünkü bana göre; Ahıskalılar, Mesketya da denilen Gürcistan'ın Türkiye sınırı boyunca uzanan coğrafyada yaşamakla, özbeöz Osmanlı Türküdürler. Özbeöz Anadolu Türklerinin akrabalarıdırlar. Çünkü Ahiskalılar Türkçeyi genelde Anadolu ağzıyla konuşmaktadırlar. Esasen Osmanlı döneminde Çıldır Eyaletimize bağlı bir sancak bölgesiydi Mesketya.
Dolayısıyla; iktidar tarafından Türkiye'ye getirilen Ahıska Türklerine mensup 90 aileden müteşekkil 329 kişinin, Üzümlü(Erzincan) ve Ahlat (Bitlis) ilçelerine yerleştirilecek olmasını önemli ve bir başlangıç olarak görüyorum. Bu sebeple, bu insanların Türkiye'ye gelmesinin yolunu açan AKP İktidarına içtenlikle teşekkür ediyorum. Umarım bu durum, sadece küçük bir siyasi manevradan ibaret kalmaz. Şahsen, özellikle Muş, Malazgirt, Çaldıran ve Harran Ovalarında bulunana kamu arazilerinin bu insanlara tahsis edilmesinin milletimizin istikbali açısından hayati derecede önemli olduğunu düşünüyorum. Bugün dünyada sayıları en baba ve en kaba rakamla 300.000'i biraz geçen Ahıska Türkü'nü, milli bünyemize kabul edip sindirmek, Türkiye gibi büyük bir devlet için zor olmasa gerekir. 2.5-3 milyon Suriyeli Arabı yıllardır barındıran ve bu iş için şimdiye kadar milli bütçesinden 7-8 milyar dolar harcayan bir ülke için 300.000 Ahıska Türkünü kabul edip, bağrına basmak ve barındırmak devede kulak bile sayılmaz. Üstelik bu adamların çok çalışkan oldukları bilinmektedir. Kısa sürede yerleştirildikleri bölgeleri mamur edeceklerinden benim hiç şüphem yoktur.
Öte yandan, yukarıda bahsedilen ovalara sadece Mesket Türklerinin değil, batı illerinden Türk nüfusu kaydırılmasının da önemli olduğunu düşünüyorum ben. Türkiye Cumhuriyeti, tıpkı bir zamanlar Doğu Karadeniz bölgesinden bugünkü Hatay ve bazı doğu illerine nüfus kaydırdığı gibi, bugün de aynı şeyleri yapabilir. Zira coğrafyayı vatan yapmak, ancak üzerinde yaşamakla ve o coğrafyayı mamur etmekle mümkündür. Osmanlı, bunu, özellikle Balkanlarda başarı ile uygulamıştır vaktiyle. Malazgirt, Muş, Çaldıran ve Harran Ovalarında vatanına bağlı, devletine sadık yurttaşların iskan edilmesini hangi vatansever istemez ki...
Kimdir Bu Mesketler Ya da Ahıskalılar
Dr. Arif Yunusoy tarafından çok sayıda kaynaktan istifade ile yazıldığı anlaşılan "Ahıska (Mesket) Türkleri: İki Kere Sürgün Edilen Halk" başlığıyla yazılan bir yazıdan anlaşıldığı kadarıyla; Ahıska (Mesket) Türkleri; son derece trajik geçmişe sahip bir halktır. Gürcistan'ın yerli halklarından biri iken önce Stalin tarafından 1944 yılında Orta Asya Cumhuriyetlerine sürülmüşler, 1989 yılında ise Özbekler tarafından kıyıma tabi tutulmuşlardır. Bu tarihten sonra Rusya'nın çeşitli yerlerine dağılmışlar, anavatanları olan Gürcistan'a ise bir daha dönememişlerdir.
Çeşitli kaynaklarda "Müslümanlar", "Türkler" "Tatarlar" ve Gürcistan Sünnileri" olarak adlandırılmışlardır. 1944 öncesinin Sovyetler birliği döneminde ise daha çok "Türkler" veya "Azeriler", bazen de "Gürcüler" şeklinde çağrılmışlardır. "Öbkeler", "Kazaklar", "Kırgızlar" ve bazen de "Kafkasyalılar" olarak adlandırılmışlardır. Osmanlılar döneminde Mesketya, o sırada 24 sancaktan oluşan "Çıldır" eyaletine bağlanmıştır.
SSCB'nin çökmesinden hemen önce vuku bulan değişik olaylar yüzünden Bağımsız Devletler Topluluğu ve diğer cumhuriyetlerdeki Mesket Türklerinin gerçek sayısını belirlemek zordur. Ocak 1989'da yapılan sayıma göre; Sovyetler Birliği'ndeki sayıları 207.500 olarak tespit edilen Mesketlerin, 106.300'ü Özbekistan'da, 49.600'ü Kazakistan'da, 21.300'ü Kırgızistan'da, 17.700'ü Azerbaycan'da ve 9.900'ü Rusya'da yaşıyordu. Geri kalanı, yaklaşık 3.000 kişi Ukrayna ve Gürcistan'da bulunuyordu. Bu sayım sırasında yapılan tespite göre; Mesketlerin %91'ine tekabül eden 189.900'ü anadillerinin Türkçe olduğunu bildirmişlerdir. Ana dillerinin Rusça olduğunu söyleyenlerin sayısı ise sadece 3.800'dür (%2). Ana dili olarak başka dilleri söyleyenlerin oranı ise %7'ye, sayıları ise 14.700 olarak tespit edilmiştir.
Yazara göre; Mesketler hakkında verilen yukarıdaki sayılar gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü bunların çoğu kayıtlara Azeri, Gürcü, Özbek, Kazak ve Kırgız olarak geçirilmiştir. Azerbaycan'daki "Vatan" temsilciliğinin verdiği bilgilere göre; bugün Bağımsız Devletler Topluluğu'nda yaklaşık 300.000 Ahıska Türkü yaşamaktadır, bunlardan 106.000'i Azerbaycan'dadır. Temmuz 1997'de, Yusuf Serverov tarafından Cenevre'deki BM konferansına sunulan bilgiye göre ise; 275.000 Türk'ün Bağımsız Devletler Topluluğu'nda yaşadığı, bunlardan 96.000'inin Kazakistan'da, yaklaşık 73.000'inin Rusya'da ve 63.000'inin Azerbaycan'da yaşadığı bildirilmiştir. Ayrıca yukarıdaki rakamlara ilaveten Mesketler'den 28.000'inin Kırgızistan'da, 12.000'inin Özbekistan'da, 2.500'ünün Ukrayna'da, 187'sinin Gürcistan'da ve 24'ünün de Beyazrusya'da yaşamakta olduğu bildirilmektedir.
Bu bilgileri sağlıklı bulmayan yazara göre; eski SSCB bölgesinde yaşayan Ahıska Türklerinin nüfusu 260-335.000 arasındadır ve bunların ülkelere göre dağılımı şöyledir:
90-110.000 Azerbaycan'da,
90-100.000 Kazakistan'da,
50-70.00 Rusya'da,
25-30.000 Kırgızistan'da,
10-15.000 Özbekistan'da,
5-10.000 Ukrayna'da ve yaklaşık 700 de Gürcistan'da.(2)
Ahıskalılar Ne kadar Türk'tür
Yanlış bilmiyorsam bugün Kazakistan sınırları içinde kalan Cambul şehrinde oturan Cuma isimli bir Türk, Taşkent Film Festivali için 1980 yılında Taşkent’e giden Yavuz Bülent Bakiler’e şu yürek dağlayıcı sözleri söylemiştir:
"Bir almanın yarısı siz, yarısı biz! Dadımız da bir, rengimiz de. Aha bu Uruslar’ın hangisi bize benziyer? Kinoyla (sinemayla) başım o gader hoş değüldür. Ben çoluğu-çocuğu bir maşine (otomobile) dolduruyerim, Taşkent’e hasret öldürmeye götüriyerim. Orda, direklerde Türk Bayrağı görüyerih! Türk kinosunda (Türk Sinemasında) Türkçe dinliyerih seviniyerih” Göğsümüz gabariyer, başımız göğe değiyer! (3)
Aynı festivalde yine Y.B. Bakiler’e Dr. Selami isimli bir Türk'ün söyledikleri çok daha can yakıcıdır. Şöyle diyor Dr. Selami:
"Bakın, biz burada türkülerimizle yaşıyoruz. Türkülerimiz, benim için bir yaşama gücüdür. Anadolu Türküleri, yolumu aydınlatan bir nurdur. Dilimdeki gururdur. Ben, türkülerimize sevdalı büyümeseydim adım belki de Selâmi olmayacaktı. Şu gördüğünüz pikabın yanındaki bantlarda ve plaklarda, yüzlerce Türkiye Türküsü var. Sabah-Akşam, hep onları dinliyorum. Ama dinledikçe daha çok Türkü bantım olsun istiyorum. Taşkent gazeteleri, zaman zaman, Moskova’ya bir Türk heyetinin geldiğini yazıyor, Haberi okuyunca, ilk uçağa atlayıp Moskova’ya gidiyorum. Önce o Türk Heyeti’ni bulup onlarla dostluk kuruyorum. Sonra beraberlerinde getirdikleri, başkalarına bir-birbuçuk rubleye satacakları Türkü kasetlerini, üç ruble vererek ben satın alıyorum. Şimdi sizden de rica ediyorum...Yeter ki getirdiğiniz türküler benim yüreğimin çerağı olsun. Tamam mı? Anlaştık mı? He mi?...Ben bulunduğum şehirde Türkiye’yi de duymak, Türkiye türküleri dinlemek isterim. Taşkent’te Türkiye Radyoları’nın sesi duyulmuyor. Radyolarınızın geniş programını dinlemek için Batum’a gideceğim. Sizin radyolar, oralarda güzel dinleniyor. Buralarda yer sağır, gök bakır! Benim için mutluluk, türküler dinlemektir. Ben türküsüz yaşayamam. Batum’a türküleriniz için gideceğim"!(4)
Peki kim mi yukarıdaki sözlerin sahipleri olan Cambullu Cuma ve Dr. Selami? Söyleyeyim; onlar iki Mesket Türkü'dür. Yani onlar, bizim kanımızdan, canımızdan birer parçadır. Onlar bizim soydaşlarımızdır, karındaşlarımızdır. Dolayısıyla; biz onlara sırtımızı dönemeyiz? Onlara kucağımızı, sinemizi ve kapılarımızı açmak zorundayız. Zira bu ülkenin çocuklarının, Elvis Presley'i, Beatles'ı ve Michael Jackson'ı ilahlaştırdığı zamanlarda Ahıskalılar, Aşık Veysel'in, Mahzuni Şerif'in, Neşet Ertaş'ın ve Bedia Akartürk'ün Türkü bantlarını satın alabilmek veya onların seslerini radyodan duyabilmek için binlerce km. yolu gitmeyi göze alıyorlardı. Zira Dr. Selami, bunun için Taşkent ile Moskova arasındaki 3000 KM'lik yolu gittiğini söylemiş Y.B.Bakiler'e! Dolayısıyla; Ahıskalılar işte bu kadar Türk'tür efendim...
Ömer Sağlam
1-http://www.hurriyet.com.tr/turkiye-ahiska-turklerine-kucak-acti-40032090
2-Bu bilgiler Dr. Arif Yunusoy'un "Ahıska (Mesket) Türkleri: İki Kere Sürgün Edilen Halk" başlıklı yazısından özetlenerek aktarılmıştır. bkz. https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=357242
3- Yavuz Bülent Bakiler, Türkistan Türkistan, TDV. Yayınları, Ankara,1996, s. 27.
4- Age, s. 66, 68, 69.
